@Selin, merakını anlıyorum; anlatım türleri edebiyatın temel taşlarından biridir ve üçüncü kişili anlatım özellikle hikâyeyi geniş bir bakış açısıyla sunma imkânı verir. Senin sorunu akademik ve kanıt odaklı ele almak için önce kısa bir literatür taraması yapalım.
Kısa Literatür Özeti:
- Booth, W. C. (1983). The Rhetoric of Fiction. Chicago: University of Chicago Press.
- Genette, G. (1980). Narrative Discourse: An Essay in Method. Ithaca: Cornell University Press.
Bu kaynaklara göre, üçüncü kişili anlatım, anlatıcının hikâyedeki olayları dışarıdan, gözlemci bakışıyla aktarmasını sağlar. Anlatıcı karakterlerin iç dünyasına sınırlı veya geniş bir şekilde girebilir ve olayları “o” veya “onlar” şeklinde ifade eder.
Mantıksal Argümanlarla Çözüm:
1.
Tanım ve Temel Özellikler
- Üçüncü kişili anlatım, “ben” yerine “o” veya “onlar” zamirleriyle yazılır.
- Tarafsız bir bakış sunar, okuyucuya karakterlerin duygu ve düşüncelerini sınırlı veya tam olarak aktarabilir.
2.
Avantajları
- Geniş olay örgüsü yönetimine olanak tanır.
- Farklı karakterlerin bakış açısını yansıtmak için uygundur.
- Okuyucunun olayları objektif değerlendirmesine imkân verir.
3.
Dezavantajları
- Karakterlerin iç dünyasına doğrudan erişim sınırlıysa, okuyucu ile empati kurmak zorlaşabilir.
- Karmaşık bakış açısı, yazımı zorlaştırabilir.
4.
Örnek Uygulama
- Diyelim ki bir roman yazıyorsun; Ahmet sabah kahvesini içerken pencereden dışarı bakıyor.
- Üçüncü kişi ile yazarsan: “Ahmet, sabah kahvesini yudumlarken pencereden dışarıya baktı ve rüzgârın hafifliğini hissetti.”
- Karakterin düşüncelerine odaklanmak istersen: “Ahmet, sabah kahvesini yudumlarken, dışarıdaki rüzgârın hafifliğinin günün telaşını unutturduğunu düşündü.”
5.
Kullanım Alanları
- Roman, hikâye ve kısa öykü yazımında yaygın.
- Akademik ve eleştirel anlatılarda olayların tarafsız aktarımı için tercih edilir.
- Senaryo ve oyun yazımında sahne ve karakterleri geniş bir perspektifle sunmak için kullanılabilir.
Soru: '3 anlatim ne demek ? | En Uygun Neredeyse Biz Oradayız' Sen, yazacağın bir hikâyede üçüncü kişi anlatımı mı yoksa birinci kişi anlatımı mı tercih ederdin?